Pierwszy wrześniowy wpis zaczynam ukłonem w stronę tzw. rozszerzenia. Już w zeszłym roku powinien był się pojawić tekst dotyczący interpretacji porównawczej dramatu. Pewne smutne koleje losu, a następnie obowiązki szkolne utrudniły mi skutecznie jego napisanie.
Jak dobrze wiecie, interpretacja porównawcza może dotyczyć każdego rodzaju literackiego - epiki, liryki bądź dramatu. Jak postępować z dwoma pierwszymi, pokazałam kolejno w Odsieczy nr 77 oraz w Przepisie na interpretację prof. B. Chrząstowskiej. Co jednak z dramatem?
Interpretacja DRAMATU
Znów bez wątpienia będzie przydatna wiedza najbardziej podstawowa, a mianowicie umiejętność wskazania podstawowych cech dramatu: podział na role, utwór przeznaczony do wystawienia na scenie, podział na tekst główny i tekst poboczny (didaskalia), styl wypowiedzi (monolog/dialog), kompozycja dramatu (akt, scena). Oczywiście niezbędna wydaje się również wiedza z zakresu historii teatru od antyku po czasy współczesne. To jednak temat na zupełnie inny cykl odsieczy. Od czego zatem zacząć?
1. Przeczytaj uważnie tekst. Najlepiej trzy razy i od razu podkreślaj miejsca, które wydadzą Ci się podejrzane ;)
2. Postaw ogólne stwierdzenia dotyczące tekstu/ów. Po pierwsze, zadaj sobie pytanie, które zadajesz sobie w przypadku każdego tekstu:
- co jest jego tematem?
- o czym on jest?
3. Zbadaj relację nadawca - adresat. Skoro dramat opiera się na wypowiadanych słowach, to oczywistym jest, że ktoś mówi do kogoś. Ustal zatem:
- kto mówi do kogo? (bohater sam do siebie - monolog, a może monolog stylizowany na dialog?/ do innego bohatera - dialog/ do kilku bohaterów - polilog)
- jacy są ci nadawcy i odbiorcy? (określ to nawet w sytuacji, gdy nadawca jest równocześnie odbiorcą)
- w jakiej sytuacji zachodzi akt komunikacji? (chodzi tu o określenie okoliczności, kompozycji wypowiedzi)
4. Pochyl się nad wypowiedzią, a więc zanalizuj dokładnie wypowiedź i język postaci. Przyjrzyj się bohaterowi:
- jaka jest jego postawa? (np. zdystansowana, zaangażowana, ironiczna...) \
- jakim językiem operuje? (zbadaj środki stylistyczne, charakterystyczne cechy języka i ich znaczenie)
5. Przyjrzyj się bohaterowi osadzonemu w akcji dramatu, a mianowicie... Ów bohater musi mieć jakiś światopogląd, jakąś hierarchię wartości... koniecznie odnotuj to w swojej pracy. Zastanów się także, jaki wpływ na ww. obszary mają dominujące elementy akcji (postacie, akcja, czas, przestrzeń). Przykładowo w dramacie romantycznym bardzo ważna jest przestrzeń (choćby: cela Konrada w Dziadach a Mount Blanc w Kordianie).
Ważne w tym punkcie jest również zbadanie tego, co motywuje zdarzenia dramatyczne. Czy jest to mitologia (S. Wyspiański, Akropolis), realizm (H. Ibsen), fantastyczność (J. Słowacki, Balladyna), groteska (Witkacy, Szewcy).
6. Zbadaj ogólny sens utworu. Zastanów się zatem, o czym mówi tekst. Jaki wpływ mają na jego treść: tytuł, motto (gdy jest motto mamy 90% pewności, że tekst ma charakter paraboliczny), początek i koniec, gatunek... Jakie ważne motywy kulturowe w nim odnajdujesz? Jakich nawiązań się doszukujesz? Do jakich tekstów? Tu warto także szukać powiązań z tekstem współinterpretowanym :) Jakie są relacje między analizowanymi fragmentami, a całościami tych dramatów?
7. Przywołaj odpowiednie konteksty - te wyrażone wprost i te, które sam odnalazłeś/aś. Przypominam, że kontekstem dla tekstu jest filozofia, historia, kultura, estetyka, genologia (gatunek literacki).
8. Na końcu podsumuj swoje rozważania.
Zdaję sobie sprawę, że przytoczyłam schemat interpretacyjny pojedynczego dramatu. W wypadku dwóch tekstów trzeba wykonać tę robotę podwójnie, ALE nie wolno ich rozdzielać. Co to znaczy? A mianowicie to, że te wszystkie elementy: temat, ralacja nadawczo-odbiorcza, ukształtowanie wypowiedzi, charakterystyka bohatera, zasada motywacji, elementy znaczeniowe… TO WSZYSTKO JEST WASZĄ OSIĄ, wokół której piszecie interpretację porównawczą. Na postawie tych elementów zestawiacie dwa teksty ze sobą.
Na dzisiaj to wszystko. Niedługo o teatrze, bo pewnie moje odczucia co do jakości omawiania tego zagadnienia są podobne jak Wasze. Antyk tak... ale co z resztą?!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz