Drodzy Licealiści, oto ostatnia odsiecz z cyklu o maturalnych wypowiedziach pisemnych. Przyjrzymy się dziś, chyba najkrócej, interpretacji tekstu poetyckiego. Najbardziej przydatny będzie jak zawsze... przepis na interpretację autorstwa prof. Bożeny Chrząstowskiej.
W wypadku interpretacji tekstu poetyckiego mamy do czynienia z utworem poetyckim lub jego fragmentem. Waszym zadaniem jest przedstawić propozycję jego odczytania, tj. przedstawić zrozumiane przez Was sensy. Z tego względu we wstępie zamieszczacie tezę/hipotezę interpretacyjną i uzasadniacie ją argumentami wypływającymi z tekstów oraz z kontekstów.
Według CKE powinniście:
- zinterpretować tekst;
- postawić tezę/hipotezę interpretacyjną;
- uzasadnić ją argumentami - ustaleniami analitycznymi, które dotyczą:
- elementów dostrzeżonej w utworze sytuacji komunikacyjnej;
- kompozycji tekstu oraz jej funkcji;
- cech stylu wypowiedzi i użytych w niej środków językowych (zwłaszcza artystycznych) i ich funkcji;
- dosłownych i niedosłownych znaczeń poszczególnych elementów utworów (alegorycznych, symbolicznych, metaforycznych);
- przynależności gatunkowej tekstu.
Warto jednak wiedzieć, że powyższe ustalenia znajdują się już w schemacie interpretacji prof. B. Chrząstowskiej. Być może się powtarzam, ale zależy mi na dobrych wynikach Waszych matur; POLECAM ĆWICZENIE CZYTANIA, ANALIZY I INTERPRETACJI Z B. CHRZĄSTOWSKĄ. By zrobić to prawidłowo, wykonujcie polecenia podane poniżej:
- Przeczytać dwukrotnie tekst w miarę możliwości na głos. Jeżeli trwa egzamin, należy przeczytać go głośno "w głowie".
- Odpowiedzieć na pytanie: o czym jest ten tekst? bez wchodzenia w interpretację.
- Wyróżnić elementy poddające się interpretacji. Polecam zrobić tabelkę:
| struktura wersyfikacyjna | ... |
| motywy | ... |
| sposób obrazowania | ... |
| środki artystyczne | ... |
| rodzaj liryki | ... |
| rodzaj podmiotu lirycznego | ... |
- Określić relacje między tymi elementami.
- Umieścić tekst w kontekstach (przykłady na diagramie):
- Wytrącić tekst z kontekstów, tzn. wskazać na jego wyjątkowość na tle epoki. Innymi słowy, trzeba stwierdzić, co sprawia, że tekst ten uznaje się za arcydzieło.
Nie będzie zaskoczeniem, jeżeli powiem, że konieczna jest wiedza teoretycznoliteracka i historycznoliteracka, a także elementy filozofii, kultury i poetyki. Polecam zatem powtórkę i zajrzenie do Odsieczy:
- Liryczny ambaras, czyli o rodzajach liryki.
- Artystyczny nieład, czyli o poetyckich środkach artystycznych (1).
- Artystyczny nieład, czyli o środkach artystycznych (2).
Powrócę jeszcze na chwilę do punktów wymienionych w informatorze CKE, ponieważ zdają się one ogólnymi hasłami niekoniecznie zrozumiałymi dla licealisty. Ich rozwinięcie przedstawiam na kolejnym (przepraszam, mam do nich ogromną słabość) kolorowym diagramie:
Wiecie już, jak interpretować. Co zrobić dalej? Trzeba wiedzieć, jak napisać ;-)
Jak pisać?
Już tradycyjnie w tym miejscu pozwolę sobie przytoczyć kryteria oceniania interpretacji CKE:
| Koncepcja interpretacyjna | koncepcja jest niesprzeczna z utworem, jeśli znajduje w nim potwierdzenie; koncepcja jest spójna, gdy wypowiedź w sposób wystarczający dla uzasadnienia tezy/hipotezy interpretacyjnej obejmuje i łączy w całość sens utworu. |
| Uzasadnienie interpretacji | Uzasadnienie trafne zawiera wyłącznie powiązane z tekstem argumenty na rzecz odczytania sensów wynikających z interpretacji utworu. Argumenty muszą wynikać ze sfunkcjonalizowanej analizy, to znaczy wywodzić się z formy lub/i treści tekstu. Uzasadnienie jest pogłębione, jeśli znajduje potwierdzenie nie tylko w tekście, ale także w kontekstach. Uczeń powinien choć częściowo rozwinąć przywołany kontekst, aby uzasadnić jego pojawienie się. |
| Poprawność rzeczowa | Pomyłki w nazwach własnych, datach niewpływające na sformułowanie stanowiska wobec rozwiązania przyjętego przez autora tekstu uważa się za usterki, a nie błędy rzeczowe. WAŻNE: błąd kardynalny to błąd świadczący o nieznajomości tekstu kultury, do którego uczeń się odwołuje, oraz kontekstu interpretacyjnego przywołanego przez zdającego. |
| Kompozycja | Oceniana jest ze względu na funkcjonalność segmentacji i uporządkowanie tekstu. Należy wziąć pod uwagę, czy w tekście wyodrębnione – językowo i graficznie – części pracy oraz akapity niezbędne dla jasnego sformułowania stanowiska i uzasadniających je argumentów, a także czy wyodrębnione części i akapity są logicznie i konsekwentnie uporządkowane. |
| Spójność lokalna | Ocenia się na podstawie zgodności logicznej i gramatycznej między kolejnymi, znajdującymi się w bezpośrednim sąsiedztwie zdaniami w akapitach. |
| Styl | Styl uznaje się za stosowny, jeśli zachowana jest zasada decorum (dobór środków językowych jest celowy i adekwatny do wybranego przez ucznia gatunku wypowiedzi, sytuacji egzaminacyjnej, tematu i intencji). |
Interpretacja nie jest prostą wypowiedzią ze względu na to, że wymaga ona systematycznego ćwiczenia analizy tekstów poetyckich. Jeśli wydaje się ona dla Was odpowiedniejszą formą na egzaminie, radzę Chrząstowską znać na pamięć. Znać, jak mówią Francuzi, par coeur, tj. przez serce. Musicie ją umiłować, wryć sobie w duszę. Wtedy interpretacja na pewno Wam wyjdzie.
Przypomnę Wam oczywiście zasady, którymi powinniście się kierować przy pisaniu każdej pracy:
- Dobra teza to 50% napisanej pracy.
- Każda nowa myśl zaczyna się od nowego akapitu.
- Każdy akapit jest logicznie uporządkowany i spójny pod względem gramatycznym i logicznym.
- Nie bójcie się używać tego, co w języku angielskim nazywa się linking words, a w języku polskim – metatekstem. To te wszystkie wyrażenia porządkujące pracę, wskazujące na kierunek myśli: wcześniej, następnie, jednakże, chociaż, co prawda, oczywiście, na marginesie, nota bene, zresztą, przede wszystkim itd.
- Każde zdanie niech będzie klarowne i pogłębione, tzn. jeżeli piszecie, że X był idiotą (to oczywiście przerysowany przykład), to poświadczcie to przykładem, ewentualnie waszym tokiem myślenia.
- Należy pisać o tym, co jest, a nie o tym, czego nie ma. Owszem, autorzy lubią używać metafor, różnych zasłon dymnych, niemniej, nie można doszukiwać się w tekście czegoś, czego autor po prostu tam nie napisał.
- Tekst jest najważniejszy. Trzeba nieustannie pozostawać z nim w dialogu.
Warto także, byście pamiętali o porządnych wnioskach. Dla przypomnienia przedstawiam mój sposób: powrócić do tezy, przypomnieć ją i założenia pracy, wynotować najważniejsze myśli i spostrzeżenia pojawiające się na przestrzeni pracy, opracować je i zamieścić we wnioskach; rozszerzyć spojrzenie na problem.
Powodzenia! W razie pytań zapraszam do kontaktu!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz