Odsiecz nr 57 - Interpretacja porównawcza bez tajemnic.

Kochani, pójdźmy za ciosem. Mam nadzieję, że wypowiedź argumentacyjna nie ma przed Wami już żadnych tajemnic. Spójrzmy zatem na interpretację porównawczą utworów literackich.

Przy tego typu wypracowaniu mamy do czynienia z dwoma tekstami (także fragmentami) należącymi do jednego rodzaju literackiego, tj. do epiki, liryki lub dramatu. Oznacza to, że nie znajdziecie się w sytuacji wymagającej od Was zestawienia, porównania poezji i prozy bądź poezji i utworu dramatycznego. Zawsze będzie to jeden rodzaj. Ważne jest to, że zadany tekst/fragment musi mieć charakter autonomiczny. Nie ma zatem konieczności odwołania się do innych części/całości utworu.

Interpretacja porównawcza wymaga od Was przedstawienia propozycji odczytania obydwu utworów. Musicie zatem zaprezentować ich sensy, ustalić podobieństwa/różnice między nimi i przedstawić wnioski wynikające z przeprowadzonego przez Was zestawienia. Co zatem po kolei należy zrobić? Znów posłużę się informatorem CKE:

• zinterpretować obydwa teksty (tutaj niezastąpiony przepis Bożeny Chrząstowskiej będzie dla Was wybawieniem);
• postawić tezę/hipotezę interpretacyjną;
• uzasadnić tę tezę/hipotezę argumentami - ustaleniami analitycznymi, które wymieniam poniżej, a które dotyczą:
  • elementów sytuacji komunikacyjnych
  • kompozycji i funkcji tekstów
  • cech stylu wypowiedzi i użytych środków językowych (zwłaszcza artystycznych)
  • dosłownych i niedosłownych znaczeń poszczególnych elementów utworów
  • przynależności gatunkowej tekstów
  • kreacji świata przedstawionego.

Ustalenia te znajdują się już w przepisie na interpretację wg Bożeny Chrząstowskiej, jednak autorzy informatora dla ułatwienia wyodrębniają te najważniejsze. Oczywiście, nie wszystkie będą Wam pomocne, część na pewno odrzucicie, ale uwierzcie mi: lepiej zauważyć więcej i z tego wybrać to, co jest Wam potrzebne, niż zauważyć zbyt mało...

Nie będzie pewnie wielkim odkryciem, jeżeli powiem, że do tego typu wypowiedzi przyda się Wam szeroka wiedza teoretycznoliteracka, historycznoliteracka, filozoficzna i wiedza z zakresu poetyki. Stąd polonistycznie radzę przyswoić sobie informacje zawarte w poniższych Odsieczach i nauczyć się korzystać z nich w praktyce.

1. Liryczny ambaras, czyli o rodzajach liryki.
2. Artystyczny nieład, czyli o poetyckich środkach artystycznych (1).
3. Artystyczny nieład, czyli o środkach artystycznych (2).

Zaznaczę też, że z czasem pojawią się Odsiecze dotyczące także epiki i dramatu. Niemniej, dla Waszego komfortu psychicznego pozwolę sobie rozwinąć to, co wypunktowałam za CKE powyżej ;-)

Co jest jednak istotne, to umieszczenie tych utworów w kontekstach, ponieważ one stanowią genialne pole porównawcze. Szczegóły wyjaśniam na diagramie:

Jak pisać?

Wiecie już, jak przeprowadzić analizę i na co powinniście zwrócić uwagę. Ponownie odwołam się do informatora CKE, by wyjaśnić Wam kryteria oceniania interpretacji porównawczej:

Koncepcja interpretacji porównawczej	koncepcja jest niesprzeczna z utworami, jeśli znajduje potwierdzenia w obu tekstach, przy czym porównywane obszary są dla tekstów trafne i istotne, a nie drugorzędne; koncepcja jest spójna, gdy wypowiedź w sposób wystarczający dla uzasadnienia tezy/hipotezy interpretacyjnej obejmuje i łączy w całość sensy obu utworów.
Uzasadnienie interpretacji	Uzasadnienie trafne zawiera wyłącznie powiązane z tekstami argumenty na rzecz odczytania sensów wynikających z zestawienia utworów. Argumenty muszą wynikać ze sfunkcjonalizowanej analizy, to znaczy wywodzić się z formy lub/i treści tekstów. Uzasadnienie jest pogłębione, jeśli znajduje potwierdzenie nie tylko w tekstach, ale także w kontekstach. Uczeń powinien choć częściowo rozwinąć przywołany kontekst, aby uzasadnić jego pojawienie się.
Poprawność rzeczowa	Pomyłki w nazwach własnych, datach niewpływające na sformułowanie stanowiska wobec rozwiązania przyjętego przez autora tekstu uważa się za usterki, a nie błędy rzeczowe.WAŻNE: błąd kardynalny to błąd świadczący o nieznajomości tekstu kultury, do którego uczeń się odwołuje, oraz kontekstu interpretacyjnego przywołanego przez zdającego.
Kompozycja	Oceniana jest ze względu na funkcjonalność segmentacji i uporządkowanie tekstu. Należy wziąć pod uwagę, czy w tekście wyodrębnione – językowo i graficznie – części pracy oraz akapity niezbędne dla jasnego sformułowania stanowiska i uzasadniających je argumentów, a także czy wyodrębnione części i akapity są logicznie i konsekwentnie uporządkowane.
Spójność lokalna	Ocenia się na podstawie zgodności logicznej i gramatycznej między kolejnymi, znajdującymi się w bezpośrednim sąsiedztwie zdaniami w akapitach.
Styl	Styl uznaje się za stosowny, jeśli zachowana jest zasada decorum (dobór środków językowych jest celowy i adekwatny do wybranego przez ucznia gatunku wypowiedzi, sytuacji egzaminacyjnej, tematu i intencji).

Nie zaprzeczam, że współczesna matura nie jest prosta. Wymaga od Was wiedzy i umiejętności, ale to i słusznie. W końcu mamy do czynienia z egzaminem dojrzałości! Ważne jest to, co pisałam przy omawianiu wypowiedzi argumentacyjnej. Przypomnę Wam zatem zasady, które ułożyłam na tę okazję:

1. Dobra teza to 50% napisanej pracy.
2. Każda nowa myśl zaczyna się od nowego akapitu.
3. Każdy akapit jest logicznie uporządkowany i spójny pod względem gramatycznym i logicznym.
4. Nie bójcie się używać tego, co w języku angielskim nazywa się linking words, a w języku polskim – metatekstem. To te wszystkie wyrażenia porządkujące pracę, wskazujące na kierunek myśli: wcześniej, następnie, jednakże, chociaż, co prawda, oczywiście, na marginesie, nota bene, zresztą, przede wszystkim itd.
5. Każde zdanie niech będzie klarowne i pogłębione, tzn. jeżeli piszecie, że X był idiotą (to oczywiście przerysowany przykład), to poświadczcie to przykładem, ewentualnie waszym tokiem myślenia.
6. Należy pisać o tym, co jest, a nie o tym, czego nie ma. Owszem, autorzy lubią używać metafor, różnych zasłon dymnych, niemniej, nie można doszukiwać się w tekście czegoś, czego autor po prostu tam nie napisał.
7. Tekst jest najważniejszy. Trzeba nieustannie pozostawać z nim w dialogu.

I podobnie, jak wówczas, radzę wyrobić sobie "sposób na wnioski". Mój to odniesienie się do tezy, przypomnienie ogólnych założeń, wypunktowanie najważniejszych ustaleń rozsianych po całej pracy, opracowanie ich, ułożenie w zdania i pogłębienie o szersze spojrzenie na poruszony problem.

Powodzenia, kochani Maturzyści :)